Η ποτοποιεία Βαλληνδρά, που δημιούργησε το περίφημο κίτρο Νάξου, ένα από τα τρία ελληνικά ηδύποτα με ονομασία προέλευσης, αξίζει οπωσδήποτε μια επίσκεψη.
Στεγάζεται σε ένα παλιό αρχοντικό στο Χαλκί, και η ιστορία της μοιάζει με παραμύθι.
Ξεκίνησε γύρω στα 1870, όταν ο Γρηγόριος Βαλληνδράς θέλησε να συνεχίσει την παράδοση του κιτρόρακου, που ήταν ήδη σε κοινή χρήση, και ίδρυσε μια μονάδα παρασκευής του στο Χαλκί.
Το 1896, τη μονάδα αυτή οργάνωσε και ανέπτυξε ο γυιός του Μάρκος Βαλληνδράς, δημιουργώντας ένα καινούργιο απόσταγμα με οινόπνευμα και φύλλα κιτριάς, το γνωστό σε όλους σήμερα κίτρο Νάξου.
Ο Μάρκος Βαλληνδράς έκανε εξαγωγές σ’ όλα τα μέρη, όπου ανθούσε ο Ελληνισμός, (Ρωσία, Αμερική, Αίγυπτο, Μικρά Ασία κλπ), πήρε μέρος σε πλήθος διεθνών και ελληνικών εκθέσεων (Μασσαλία, Μπορντώ κ.α.), και απέσπασε για το προϊόν του πλήθος διακρίσεων και επαίνων (χρυσά μετάλλια Μασσαλία 1904, Μπορντώ 1907, Αθήνα 1903 και 1914, Θεσσαλονίκη 1936 κ.α.).
Σήμερα, η πέμπτη γενιά της οικογένειας Βαλληνδρά συνεχίζει να παράγει το ίδιο εξαιρετικό ηδύποτο στο Χαλκί, του οποίου η ζήτηση τα τελευταία χρόνια, έχει αυξηθεί στην Ελάδα και στο εξωτερικό.
Για το λόγο αυτό η εταιρεία ενθαρρύνει την παραγωγή κίτρου (Citrus medica) στο νησί, που κάποτε ήταν πολύ μεγάλη, αλλά τις τελευταίες δεκαετίες είχε ελαττωθεί σημαντικά.
Στο όμορφο αρχοντικό όπου συνεχίζει να στεγάζεται η ποτοποιεία Βαλληνδρά, μπορεί κανείς σήμερα να δει τους χώρους παραγωγής με τον αποστακτήρα του 1862, τις ρετρό ρεκλάμες και αφίσες, να ακούσει πώς γίνεται η διαδικασία της απόσταξης αλλά κυρίως να δοκιμάσει κίτρο που στο συγκεκριμένο χώρο έχει ακόμα πιο εξαιρετικό άρωμα και γεύση.
Η διαδικασία παρασκευής του ποτού αρχίζει με τη συγκομιδή των φύλλων κίτρου, όταν αυτά έχουν το πλήρες άρωμα τους, δηλαδή από το Σεπτέμβρη, και μπορεί να διαρκέσει όλο το χειμώνα.
Τα φύλλα απαλλάσσονται από τα ξερά και προσβεβλημένα από ασθένειες μέρη, αποστάζονται σε παραδοσιακό λέβητα (άμβυκα) μέσα σε αλκοολούχο λουτρό.
Το αιθέριο έλαιο τους διαλύεται μέσα στο οινόπνευμα και το απόσταγμα δίνει τους τρεις βασικούς τύπους: το λευκό, στους 33 βαθμούς, το πράσινο στους 30 βαθμούς και το κίτρινο στους 36 βαθμούς.
