Ο Διόνυσος, που ήταν εκφραστής της χαράς και της διασκέδασης, από την αγάπη του στη Νάξο είχε προκαλέσει την ευφορία στην καλλιέργεια των αμπελιών, με αποτέλεσμα την παραγωγή άριστης ποιότητας κρασιού.
Η καταγωγή του θεού Διονύσου ήταν από τη Θράκη ή κατ’ άλλους από την Ανατολή. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ιστορικός αναφέρει ότι οι Νάξιοι μυθογράφοι υποστηρίζουν ότι ο θεός γεννήθηκε στη Νάξο, από τη Σεμέλη, κόρη του Κάδμου του βασιλιά των Θηβών και το βασιλιά Αστέριο (θεωρώντας πάντα πραγματικό του πατέρα το Δία).
Ο Δίας ανέθεσε την ανατροφή του στις Νάξιες νύμφες Φιλία, Κλείδη και Κορώνη, οι οποίες τον μεγάλωσαν στη σπηλιά του Ζα ή κατ’ άλλους στο «Κακό Σπήλιο», της Κορώνου, όπου βρέθηκε επιγραφή που λέει «ΔΡΙΟC ΔΙΟΝΥCΟΥ». Το Διόνυσο συνόδευαν οι Σάτυροι και οι Μαινάδες (γυναίκες), που χόρευαν και ξεφάντωναν, φτάνοντας ενίοτε στην έκσταση, πίνοντας και μεθώντας με το γλυκόπιοτο κρασί του νησιού.
Ο Διόνυσος, που ήταν εκφραστής της χαράς και της διασκέδασης, από την αγάπη του στη Νάξο είχε προκαλέσει την ευφορία στην καλλιέργεια των αμπελιών, με αποτέλεσμα την παραγωγή άριστης ποιότητας κρασιού. Από ευγνωμοσύνη και αγάπη προς το θεό, που τους έφερνε την ευθυμία και την ψυχαγωγία, οι Νάξιοι ίδρυσαν ναό για τη λατρεία του στα Υρια.
Ο Πλούταρχος λέει πως είχαν καθιερώσει εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμήν του, «τα Διονύσια» δύο φορές το χρόνο, με αγώνες και θυσίες. Γινόταν ταυτόχρονα στη Χώρα για τους αστούς και στα Υρια για τους κατοίκους της υπαίθρου.
Η μία γιορτή γινόταν την Ανοιξη που έβγαιναν τα φύλλα του αμπελιού και περιείχε παιχνίδια κι ευθυμία, ενώ η άλλη το Φθινόπωρο με τον τρύγο και το πάτημα των σταφυλιών.
