Διασκορπισμένες σε όλη τη Νάξο, κρυμμένες μέσα σε καταπράσινες κοιλάδες με βελανιδιές, σφενδάμους, συκιές, ελιές και πλατάνια και στην κορυφή βουνών και λόφων, βρίσκονται εκατοντάδες εκκλησίες, μοναστήρια, καστρομονάστηρα και ξωκλήσια, που χτίστηκαν εκεί πριν πολλούς αιώνες, μάρτυρες του πλούσιου θρησκευτικού παρελθόντος του νησιού.
Κάνετε ένα προσκύνημα στη Νάξο και δείτε τα θρησκευτικά της μνημεία με αυτοκίνητο, με τα πόδια ή με ποδήλατο.
Σε ελάχιστα μέρη της Ελλάδας θα βρείτε συγκεντρωμένες τόσο πολλές εκκλησίες, μοναστήρια και κάστρα, με αγιογραφίες και μείξη αρχιτεκτονικών στυλ που συναντάται μόνο στην Νάξο. Επισκεφθείτε την ομάδα εκκλησιών που είναι ατύπως γνωστή με το όνομα «Βυζαντινό Πάρκο» (δείτε το μονοπάτι #4) στην περιοχή της Τραγαίας, που φιλοξενεί πολυάριθμα εντυπωσιακά δείγματα της Βυζαντινής αρχιτεκτονικής στις Κυκλάδες, όπως την Παναγία Δροσιανή και το πυργομονάστηρο του Φωτοδότη Χριστού, του 6ου αιώνα, που είναι το παλαιότερο μοναστήρι της Νάξου (δείτε το μονοπάτι #3).
Ανακαλύψτε τον «Μικρό Μυστρά» στη Νάξο, όπως λέγεται για την κοιλάδα του Σαγκρίου, της οποίας ο βυζαντινός χαρακτήρας θυμίζει τη γνωστή βυζαντινή πολιτεία της Νότιας Πελοποννήσου.
Περπατήστε στα μονοπάτια πεζοπορίας της Νάξου: μερικά είναι απομεινάρια μεσαιωνικών δρόμων, άλλα είναι καλντερίμια, άλλα είναι επαρχιακά, μερικά είναι φιδογυριστά, κάποια είναι σκιερά, ενώ άλλα είναι ασφαλτοστρωμένα. Οδηγούν σε κάποιες από τα 200 και πλέον βυζαντινές εκκλησίες (και πάνω από 500 προβυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες), 120 από τις οποίες έχουν πρωτότυπες τοιχογραφίες, που φθάνουν πίσω στο χρόνο μέχρι και στον 6ο και 7ο αιώνα.
Παρακάτω θα δείτε λίστα των εκκλησιών και των βυζαντινών μνημείων που πρέπει να δει ο επισκέπτης όταν επιλέξει ένα από τα επτά σηματοδοτημένα μονοπάτια της Νάξου.
Έχετε υπόψη σας ότι η επίσκεψη στο εσωτερικό πολλών εκκλησιών, οι οποίες αποτελούν πολιτιστικά μνημεία, με ανεκτίμητης αξίας εικόνες και ψηφιδωτά, ίσως να χρειάζεται την συνοδεία κάποιου ντόπιου, ο οποίος έχει τα κλειδιά.
Διαδρομή 1: Απεράθου – Άγιος Ιωάννης Θεολόγος – Αγία Κυριακή – Σμυριδορυχεία:
Βυζαντινός ναός Αγίου Ιωάννη Θεολόγου (13ου αι.)
Βυζαντινός ναός Αγίας Κυριακής (9ου αιώνα)
Διαδρομή 3: Δανακός – Μονή Φωτοδότη Χριστού – [Πέρα Χωριό – Απεράθου] -Άγιος Ιωάννης στα Φινέλια – Κεραμί – Μετόχι – Τραγαία:
Πυργομονάστηρο Φωτοδότη Χριστού (αρχική κτίση: 6ος αι.)
Βυζαντινός ναός Αγ. Ιωάννη Προδρόμου (11ου-13ου αι., Κεραμί)
Βυζαντινός ναός Αγίων Αποστόλων (10ου 11ου αι., Μετόχι)
Βυζαντινός ναός Παναγίας Πρωτόθρονης (6ου-7ου αι., Χαλκί)
Διαδρομή 4: Τραγαία (Χαλκί) – [Άγιος Γεώργιος Διασορίτης] – Μονοίτσια – Παναγία Ραχιδιώτισσα – Μονή – Καλόξυλος – Ακαδήμοι – Χαλκί (κυκλική)
Βυζαντινός ναός (11ου-13ου αι.) και πηγή Αγίας Μαρίνας (Χαλκί):
Βυζαντινός ναός Αγ. Γεωργίου Διασορίτη (10ου-11ου αι., Χαλκί)
Βυζαντινός ναός Αγίου Αντωνίου (13ου αι., Μονοίτσια)
Βυζαντινός ναός Αγίου Νικολάου – Αγίου Δημητρίου (13ου αι., Μονοίτσια)
Βυζαντινός ναός Ταξιάρχη Ράχης (7ου-8ου αι., Ράχη, Μονοίτσια)
Βυζαντινός ναός Παναγίας Ραχιδιώτισσας (12ου-14ου αι., Ράχη)
Βυζαντινός ναός Αγίου Ισιδώρου (6ου-7ου αι., Ράχη, Μονοίτσια)
Βυζαντινός ναός Παναγίας Δροσιανής (7ου αι., Μονή)
Βυζαντινός ναός Αγίου Νικολάου (11ου αι., Ακαδήμοι)
Βυζαντινός ναός Παναγίας Ακαδημιώτισσας (11ου-13ου αι., Ακαδήμοι)
Διαδρομή 5: Τραγαία (Χαλκί) – Τσικαλαριό – Απάνω Κάστρο – Άγιος Ανδρέας – Άνω Ποταμιά:
Βυζαντινός ναός Αγίου Στεφάνου (12ου-13ου αι., Τσικαλαριό)
Βυζαντινοί ναοί Απάνω Κάστρου
Βυζαντινός ναός Αγίου Ανδρέα (13ου-14ου αι.)
Διαδρομή 6: Μέλανες (Άγιοι Απόστολοι) – [Κουρουνοχώρι] – Μύλοι – Φλεριό (ιερό των πηγών, αρχαία λατομεία) – Άνω Ποταμιά – Μέση Ποταμιά – Κάτω Ποταμιά – Επισκοπή (Άγιος Μάμας) – Μητροπόλου:
Βυζαντινός ναός Αγ. Γεωργίου (12ου-13ου αι., αρχική χρήση: 4ος-5ος αι., Κοιλάδα Μελάνων)
Βυζαντινός ναός Αγίου Μάμα (10ου -11ου αι., Επισκοπή)
Διαδρομή 7: Τσικαλαριό – Χείμαρρος – Άγιος Σισώης – Άγιοι Ανάργυροι -[Πύργος Παλαιολόγου] – Σαγκρί – [Άγιος Νικόλαος] -Γύρουλας (ναός Δήμητρας και Κόρης):
Βυζαντινός ναός Ταξιάρχη (12ου-13ου αι., Χείμαρρος)
Βυζαντινός ναός Αγ. Αρτεμίου (9ου αι, ευρύτερη περιοχή Σαγκρίου)
Βυζαντινός ναός Παναγίας Ορφανής (11ου-13ου αι., Κάτω Σαγκρί)
Συγκρότημα βυζαντινών ναών Αγίων Αναργύρων – Αγίας Μαρίνας- Αγίου Ανδρέα (11ου αι., Κάτω Σαγκρί)
Βυζαντινός ναός Αγίου Νικολάου (11ου-13ου αι., Σαγκρί)
Αρχαίος ναός Δήμητρας και Κόρης (6ου π.Χ. αι., Γύρουλας-Σαγκρί)
