Η τέχνη της υφαντικής έχει σημαντική θέση στην παράδοση της Νάξου. Παλαιότερα σχεδόν σε όλα τα σπίτια του χωριού υπήρχαν αργαλειοί, «κρεβαταριές» σύμφωνα με την τοπική διάλεκτο, όπου υφαίνονταν όλα τα υφασμάτινα είδη του σπιτιού, όπως κουρτίνες, στρωσίδια για το κρεβάτι, τραπεζομάντιλα, μαξιλαροθήκες κλπ.
Στις μέρες μας, οι γυναίκες της Απειράνθου και της Μονής, σε πείσμα των καιρών που τείνει να εξαφανίσει όλα τα επαγγέλματα που έχουν σχέση με την παράδοση και το χειροποίητο είδος, εξακολουθούν να προάγουν και να προβάλλουν την τέχνη της υφαντικής μέσω των γυναικείων συνεταιρισμών που λειτουργούν στα χωριά τους.
Στο χώρο των συνεταιρισμών, εκτίθενται και πωλούνται εντυπωσιακές δημιουργίες χειροποίητων υφαντών, σε παραδοσιακά σχέδια και χρώματα.
«Ο αργαλειός στη Νάξο δεν είναι μεγάλος όπως σε άλλα μέρη της Ελλάδας», μας εξηγεί η κυρία Σοφία Αγαπητού, πρόεδρος του Γυναικείου Συνεταιρισμoύ Παραδοσιακής Τέχνης Υφαντών Απειράνθου.
«Είναι περίπου 2 μέτρα σε μήκος και περίπου 1 μέτρο σε βάθος». «Πολλά από αυτά μπορούν να χωρέσουν σε μια γωνία ενός σπιτιού», προσθέτει η κυρία Κατερίνα Σιδερή, συγγραφέας βιβλίων μαγειρικής από τη Νάξο.
«Πρόσφατα ανέθεσα σε ένα μαραγκό να κατασκευάσει έναν αργαλειό για μένα, ακριβώς σαν και αυτό της γιαγιάς μου». Κατά τον 18ο και 19ο αιώνα η χρήση της ύφανσης αποτελούσε κομμάτι της καθημερινότητας της Ελληνίδας, κυρίως στα κατά τόπους χωριά .
Ήταν σύνηθες για τις νέες κοπέλες να μαθαίνουν τις δεξιότητες του αργαλειού από τις μαμάδες τους και αυτές με τη σειρά τους να το περάσουν στις κόρες τους και ούτω καθεξής. Πολλές γυναίκες ύφαιναν διάφορα αντικείμενα για την προίκα των κοριτσιών τους και τα περισσότερα από αυτά χρησιμοποιούνταν για οικιακή και καθημερινή χρήση.
Σύμφωνα με την παράδοση ύφανσης στη Νάξο, τα χαρακτηριστικά χρώματα που χρησιμοποιούνται για την λεπτομέρεια είναι ένα βαθύ σκούρο κόκκινο γνωστό ως του λαδιού, σκούρο μπλε, γνωστό ως ερανιό στην τοπική διάλεκτο, και λίγο κίτρινο.
Το είδος της ύφανσης (διασιδιών) (μονάδριο, πέντε-πέντε, σταυρωτό, διπλό, βλοϊδάτη, κόκκινο, σωκούφι και κεντητό) και το μέγεθος του έργου είναι αυτό που καθορίζει την τιμή.
«Τα προϊόντα και τα είδη δώρων που έχουμε στο συνεταιρισμό ξεκινούν από 3€ για ένα μικρό δωράκι έως και 1200€-1500€ για μια ειδική παραγγελία όπως για παράδειγμα ένα κάλυμμα από μαλλί», λέει η κυρία Σοφία Αγαπητού.
Το μεγαλύτερο όμως κομμάτι προϊόντων συμπεριλαμβάνει παραδοσιακά χειροποίητα υφαντά όπως: πετσέτες, τραπεζομάντιλα, χράμια, μαξιλάρια, μαξιλαροθήκες, κουρτίνες.
Επίσης διαθέτουν πουκάμισα, φούστες και φορέματα για όλες τις ηλικίες, και άλλες δημιουργίες όπως ντουραδάκια, τσάντες, την παραδοσιακή ζώνη του βρακά και τις καλτσοδέτες.
Στο χωριό Απείρανθος, οι γυναίκες υφάντρες του Συνεταιρισμόυ Παραδοσιακής Τέχνης αποτελούν μια δυναμική ομάδα που υφαίνουν κατά την διάρκεια του χειμώνα ώστε να πουλήσουν τα εμπορεύματά τους το καλοκαίρι.
Επίσης, το χειμώνα ο συνεταιρισμός γυναικών σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο “Τα Φανάρια” παραδίδει μαθήματα υφαντικής αφιλοκερδώς στο Πολιτιστικό Κέντρο Απεράθου.
Το κατάστημα του Συνεταιρισμού Γυναικών Απεράθου βρίσκεται στην είσοδο του χωριού απέναντι από την εκκλησία της Παναγίας και διαθέτει όλα τα είδη υφαντών καθώς και δέχονται ειδικές παραγγελίες.
Είναι ανοιχτό από το Μάιο έως τον Οκτώβριο.
Παραδοσιακά χειροποίητα υφαντά, αντικείμενα και προϊόντα θα βρείτε επίσης στο Χαλκί, στη Μονή και σε καταστήματα στη Χώρα Νάξου.
