Δαμαριώνας

Ο Δαμαριώνας είναι ένα πολύ όμορφο χωριό, κτισμένο στη νότια πλευρά του λιόφυτου κάμπου της Τραγαίας.

Σύµφωνα µε την παράδοση, το χωριό πήρε το όνομα του από την Δάµαρις, την Αθηναία που μαζί µε τον Άγιο Διονύσιο ασπάσθηκαν πρώτοι το χριστιανισμό.

Η Δάμαρις αργότερα διέδωσε το χριστιανισμό στους Δαμαριωνίτες και αυτοί για να την τιμήσουν, έδωσαν το όνομά της στο χωριό τους.

Εκτιμάται ότι οι πρώτοι κάτοικοι του Δαμαριώνα κατοικούσαν στην παραθαλάσσια περιοχή της Αγιασσού. Ο φόβος όμως των πειρατών, τους ανάγκασε να τραβηχτούν στο εσωτερικό του νησιού, αρχικά στη θέση Ροαλίδια, στην πλαγιά του Κάστρου του Απαλίρου και αργότερα, γύρω στο 1400, στην τωρινή τους θέση.

Σήμερα ο Δαμαριώνας, με κάτασπρα σπίτια στολισμένα με γλάστρες και λουλούδια, πλακόστρωτα καλντερίμια, γνήσιες κυκλαδίτικες εκκλησίες, και όμορφες πλατείες, έχει χαρακτηρισθεί παραδοσιακός οικισμός, και διαθέτει πολλά αξιοθέατα.

Μέσα στο χωριό ξεχωρίζουν τα αρχοντικά «Προμπονά», «Βασιλικούλας» και «Μπακάλαινας», η ωραία πλατεία «Ποτηρού» με τον τεράστιο γέρικο πλάτανο, καθώς και η παλιές εκκλησίες του Χριστού στην πλατεία «Πάτελου», και του Αη Γιώργη.

Στο Δαμαριώνα υπάρχει επίσης το Πνευματικό και Πολιτιστικό κέντρο «Ανδρονίκη» που λειτουργεί και σαν χώρος εκδηλώσεων και συνεδρίων.

Βασική ασχολία των κατοίκων, που αριθμούν γύρω στους 350, είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία, σχεδόν όλοι έχουν στην ιδιοκτησία τους ελαιοχώραφα, ενώ στο χωριό λειτουργεί και σύγχρονο ελαιοτριβείο.

To πανηγύρι του χωριού είναι την παραμονή και ανήμερα της 6ης Αυγούστου, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος που γιορτάζει η εκκλησία του Χριστού.

Επίσης στο Δαμαριώνα υπάγονται πολλά γραφικά παλαιοχριστιανικά ξωκκλήσια στην περιοχή του Μπαούζη καθώς και η περίφημη παλαιοχριστιανική εκκλησία, η «Καλορίτσα», χτισμένη σε σπηλιά στη δυτική πλευρά του βουνού Άη Λιας.