Ο ναός του Αγίου Αρτεμίου στη θέση Σταυρός, μεταξύ Τραγαίας και Σαγκρίου, είναι μια απλή μονόχωρη εκκλησία με τρούλο, στην οποία το ιερό κατέχει ολόκληρη την ανατολική κεραία.
Το δάπεδό του διατηρείται άθικτο και αποτελείται από πλάκες και φυσικό βράχο.
Η ζωγραφική διακόσμηση, που περιορίζεται στους τοίχους, την καμάρα και την αψίδα του ιερού καθώς και το εσωράχιο του ανατολικού τόξου, είναι ανεικονική από γεωμετρικά σχέδια και φυτικά κοσμήματα.
Σπείρες και σπειροειδείς βλαστοί σε τετράγωνα πλαίσια καλύπτουν την καμάρα του ιερού.
Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας του ιερού η επιγραφή: ΜΝΗΣΘΗΤΙ Κ(ύ)ριε) ΤΟΝ ΔΟΥΛΟΝ ΣΟΥ ΥΚΟΝΟΜΟΝ ΟΝ ΓΙΝΟΣΚΗ Κ(ύριο) Σ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΑΜΗΝ. Το υπόλοιπο της καμάρας χωρίζεται σε τρεις άνισες ζώνες.
Η μεσαία, κοσμείται με τεμνόμενους κύκλους και ρόδακες. Οι δύο πλάγιες ζώνες χωρίζονται σε τετράγωνα που περιέχουν εναλάξ ρόδακα σε κύκλο και ρόμβο με καρδιόσχημα φύλλα στις γωνίες. Στο ανατολικό τόξο υπάρχει ελικοειδής πλοχμός.
Ο ανεικονικός διάκοσμος εντάσσει το ναό του Αγίου Αρτεμίου στην εικονομαχική περίοδο (729/30-843).
Τα μνημεία της περιόδου αυτής είναι περιορισμένης έκτασης στον ελλαδικό χώρο, γεγονός που υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα του συγκεκριμένου μνημείου, αλλά και ναών με ανεικονικό διάκοσμο στη Νάξο (Αγία Κυριακή στην Απείρανθο, Άγιος Ιωάννης στ’ Αδησαρού στην περιοχή Δαμαριώνα κ.ά.).
Συντάκτης
Αγγελική Μητσάνη, αρχαιολόγος
